2024-03-28T19:27:29Z
https://www.shiitestudies.com/?_action=export&rf=summon&issue=4909
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
پیامدهای اقتصادی جنگهای دوران خلافت امام علی
وجیهه
گلمکانی
هادی
وکیلی
جنگهای سهگانهای که امام علی در دوره حاکمیت کوتاهمدت خود بدان گرفتار شد، پس از بحران رده، عمدهترین آشوبهای داخلی جامعه اسلامی به شمار میرفت که تبعات سنگینی را بر نظام علوی تحمیل کرد. بررسی این جنگها، از آن حیث که به مثابه عمدهترین عامل در ناامنی اقتصادی این دوره عمل کردند، اهمیت دارد. پرسش عمدهای که این مقاله میکوشد تا به تبیین آن همت گمارد، این است که جنگهای داخلی تا چه میزان بر ساختار اقتصادی حکومت امام علی اثرگذار شدند؟ یافتههای این پژوهش که بر روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی است، نشان میدهد که غارت اموال عمومی توسط کارگزاران معزول اموی، از بین رفتن منابع مالی در اختیار حکومت برای هزینههای جنگ و تأمین اجتماعی، تخریب زیرساختها و حذف بخش عمدهای از منابع درآمدی بیتالمال در اثر هرج و مرج و شورش، پیامدهایی بودند که صدمات جبرانناپذیری بر اقتصاد حکومت امام وارد نمودند.
امام علی
اقتصاد
جنگ
خراج
غارات
بیتالمال
جزیه
2017
03
21
7
30
https://www.shiitestudies.com/article_30507_a125764a16de8fc98546d86bef112364.pdf
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
بررسی تطبیقی سازمان وکالت امامیه و سازمان دعوت اسماعیلیه در اهداف و اصول سازمانی
جعفر
شریفی
محمدعلی
چلونگر
امامیه و اسماعیلیه، برای آغاز کار و پیشبرد امور و تدابیر مورد نظر خویش، به تشکیل دو سازمان مخفی وکالت و دعوت اقدام نمودند تا در جهت اهداف و برنامههای خود و در چارچوب اصول عقاید خویش و به دور از چشم دشمنان، بتوانند در مناطق مختلف سرزمینهای اسلامی فعالیت نمایند. با بررسی تطبیقی این دو سازمان، میتوان به دستاوردهای پژوهشی روشنتر و مهمتری نسبت به اهداف و عملکرد هر دو سازمان و پیروان آنان دست یافت. پرسش اصلی مقاله آن است که این دو سازمان، چه وجوه اشتراک و امتیازی در اهداف و اصول سازمانی با یکدیگر داشتهاند؟ در پاسخ میتوان گفت که سازمان وکالت امامیه با اهداف چندگانه سیاسی- اعتقادی، برای هدایت شیعیان، احقاق حق اهلبیت: و نیز ترویج معارف شیعه و تحکیم عقاید پیروان فعالیت مینمودند. سازمان دعوت اسماعیلیه نیز با تأکید بر اهداف سیاسی آشکارتر، در راه دستیابی به قدرت و خلافت فعالیت داشتند و در عین حال، به ترویج اصول عقاید خود نیز مقید بودند. هردو سازمان، در اصولی همانند تقیه، پنهانکاری، نظم و ترتیب در امور و اطاعت محض از امام، اشتراک داشتند و در برخی اصول همانند شیوههای جذب حداکثری پیروان و کسب قدرت از هر طریق ممکن، با یکدیگر دارای اختلاف نظر بودند.
امامیه
اسماعیلیه
سازمان وکالت
سازمان دعوت
امام
وکیل
داعی
2017
03
21
31
64
https://www.shiitestudies.com/article_30508_12a5a75b0f3cfbbce1605af28347e295.pdf
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
تسنن دوازده امامی خراسان (در سدههای هشتم و نهم هجری)؛ زمینهها و علل
علی
امینیزاده
محمد علی
رنجبر
با شکلگیری پیوند تشیع و تصوف در سدههای 8 و 9 هجریو نفوذ روزافزون تشیع در میان تودههای مردم،شاهد تغییر نگرشتسنن خراسانی-با محوریت صوفیان نقشبندی- هستیم. فضای فرهنگی میان اهل سنت خراسان دراین قرون به جز موارد استثنایی، بر این باور بود که میتوان میان چهار خلیفه و دوازده امام شیعیان جمع کرد و به همه آنها اعتقاد داشت. عنوانی که به این گرایش و جریان میتوان داد، «تسنن دوازدهامامی»است.بررسی مجموعه دادههای تاریخی و آگاهیهای موجود، نشان داددر سدههای هشتم و نهم هجری، تلاشهای گستردهای شروع شد تا این فکر را ترویج کند که میتوان ضمن پایبندی به کتاب و سنت، در پینشان دادن معرفتی باطنی و عرفانی از کتاب و سنت بود تا برآورنده نیازهای فکری زمان باشد.این فکر،برخی از علمای اهل سنت خراسان را برآن داشت تا ضمن جلوگیری از رویارویی با تسنن خراسانی، به نوعی با عقبنشینی-به اقتضای زمانه- گرایش به تسنن دوازدهامامی را اتخاذ نمایند. دراین گرایش، عواملی چون: توجه نظری و عملی علمای اهل سنت به اهلبیت:، علاقه پادشاهان تیموری به دوازده امام شیعیان، فعالیت چشمگیرعلویان،برآمدن خیزشهای تصوفی،عالمان شیعی،مداحان و منقبتخوانان خراسان، نقشی اساسی داشتهاند و موضوع بررسی این مقاله هستند.
تسنن دوازدهامامی
خراسان
زمینهها
علل
2017
03
21
65
94
https://www.shiitestudies.com/article_30509_66b837337419102c8184e3670047c027.pdf
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
روششناسی تفسیر سیاسی قرآن
یوسف
خانمحمدی
مقاله حاضر، در پی بررسی شاخصههای روششناسی تفسیر سیاسی قرآن است. سؤال اصلی پژوهش، چیستی و ویژگیهای روششناسی این نوع تفسیر است. مدعای مقاله این است که قرآنگرایان، با تغییر در روشهای سنتی تفسیر قرآن و با عرضه روش جدید، به فهم تازهای از قرآن رسیدند که متفاوت از قرآنپژوهان پیشین بود. این فهم جدید، با تأکید بر عقلگرایی، علم جدید تاریخ، اهداف و مقاصد قرآن، تعامل با واقعیتهای سیاسی ـ اجتماعی، پرهیز از احادیث ضعیف و عرضه نتایج پژوهش به زبان ساده برای توده مردم و نفی اجماع، شکل گرفت. حاصل پژوهش با این شاخصهها، نشان دادن اسلام اعتدالی و کارآمد در عرصه داخلی و نظام بینالمللی است. این مقاله بر اساس رویکرد تاریخ فکری، با الهام از روش استیوارت هیوز سامان یافته است.
تفسیر سیاسی قرآن
روششناسی
عقلگرایی
اهداف و مقاصد
تخصصگرایی
نواندیشی دینی
2017
03
21
95
112
https://www.shiitestudies.com/article_30510_6531bc7583a9f28b268c6f9986388430.pdf
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
جهتگیریهای مکتب عرفان شیعی کرمان در برابر لشکرکشیهای سیاسی و جنبشهای اجتماعی در دوران تیموریان
مسعود
دهش
غلامحسین
ابراهیمی دینانی
مکتب فکری کرمان که شاهنعمتالله ولی بنیانگذار آن است، یکی از مکاتب مهم فکری در ایران به شمار میآید. دوران تدریس و تعلیم وی مدت شصت دهه در کرمان استمرار داشت: از این مدت، حدود دو دهه در فرمانروایی مظفریان و چهل دهه را در فرمانروایی تیموریان سپری کرد. شاهنعمتالله در دوران تدریس و ارشاد، هم در سمرقند و هم در کرمان، با حکومت مذهبی تیمور و آلمظفر که به ترتیب تابع احکام فقه حنفی و شافعی بودند، در باطن همکارینکرد و به دور از هر گونه همکاری سیاسی و قضاییبا دو حکومت مذهبی وقت، صلاح دین را در ترویج و گسترش تعالیم خویش در تأسیس مکتب کرمان دنبال کرد تا تفکرات حقیقی شیعه و مستحسنات ناب صوفیه را به دور از هر گونه دستور حکومتی و خطمشی سیاسی ادامه دهد.
شاهنعمتالله ولی
مکتب کرمان
تیموریان
مظفریان
طریقتهای شیعی
2017
03
21
113
134
https://www.shiitestudies.com/article_30511_9355cbbec7cc98bace256f0cec3cf5a1.pdf
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
تحلیلی بر اجازهنامهها و کارکردهای آن در عصر صفوی
موسیالرضا بخشی استاد
خشی استاد
اجازه، به عنوان یکی از طرق تحمل حدیث و حفظ احادیث از تحریف، به مرور در جهت تضمین درستی آثار علمی، به دیگر علوم نیز سرایت کرد و از ضروریات نظام آموزش اسلامی قرار گرفت و کارکردهای مختلفی یافت. اما پرسش این است که در عصر صفوی با رسمیت یافتن مذهب تشیع، اجازه نامه ها چه روندی را طی کردند و چه کارکردی داشتند؟ این نوشتار، تلاش میکند با استفاده از اجازه نامه های عصر صفوی، به ویژه آنچه در جلد آخربحارالانوار آمده است، به این پرسش پاسخ گوید. بر اساس مطالعات صورتگرفته در این باره، اجازه نامه ها از اهمیت فراوانی برخوردار بود و علوم معقول و منقول را دربر میگرفت، اما در نیمة دوم عصر صفوی با چیرگی اندیشة اخباری، اجازه نامه ها بیشتر شامل احادیث گردید و از معقولات کاسته شد. با توجه به ماهیت دینی حکوت صفوی،اجازه نامه ها علاوه بر این که یکی از طرق تحمل حدیث بود، کارکردهای برجسته تری نسبت به گذشته داشت و نشانی بر شایستگی طلبه برای اجتهاد، کسب مرتبه تدریس و همچنین تصدی امور شرعیبودکه با توجه به تشکیلات گسترده دینیاین دوره و نیازهای آن بسیار اهمیت داشت.
اجازهنامه
اخباریگری
حدیث
صفویه
2017
03
21
135
158
https://www.shiitestudies.com/article_30512_21da839e33de149c2ed1d48e76ff3d1d.pdf
فصلنامه علمی شیعه شناسی
شیعه شناسی
1735-4722
1735-4722
1396
15
57
بررسی مستند پیشینه تشیع در استان فارس بر اساس کتیبههای آثار چوبی دوران اسلامی
فیروز
مهجور
زهرا
عیدیپور
تأثیر مذهب تشیع بر تمامی نواحی شیعهنشین و بهویژه ایران، نهتنها خود را از طریق جریانهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی نشان داده، بلکه تأثیری شگرف بر هنر و میراث فرهنگی این مناطق نیز گذاشته است. نمونه این تأثیر را در آثار متعدد معماری، گچبری، کاشیکاری و به طور کلی آثار تاریخی و هنری میتوان دید که در مناطق مختلف ایران بر جای مانده است. آثار چوبی نیز به رغم ناپایداری و از بین رفتن بسیاری از آنها، در عین حال نمونههای باقیمانده، فرهنگ و هنر شیعی را بهویژه در زمینه کتیبهنگاری و درج مضامین و مفاهیم شیعی توسط هنرمندان زبردست دوران اسلامی، به نمایش گذاشتهاند. از جمله این یادگارهای ارزشمند و مستند، آثار چوبی استان فارس است که هم از نظر تعدد و هم از نظر مضامین شیعی، نمونههای بینظیری از تاریخ مذهبی، فرهنگی و هنری تشیع را در این ناحیه در برمیگیرند. موضوع این پژوهش، بررسی تاریخی و باستانشناختی آثار چوبی استان فارس است. این آثار که برای نخستین بار به صورت جامع، جمعآوری، کتیبهخوانی و تحلیل و بررسی تاریخی شده، نتایج بسیار مهمی از تاریخ تشیع دوازدهامامی را در منطقه فارس طی قرون چهارم تا سیزدهم قمری به دست میدهد.
آثار چوبی
دوران اسلامی
مضامین شیعی
کتیبه
استان فارس
2017
03
21
159
188
https://www.shiitestudies.com/article_30513_4d1e82cb449dc9069dcaf4451dc4e03d.pdf