نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار دانشگاه باقر العلوم
2 دانش آموخته مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
چکیده
تازه های تحقیق
آنچه گذشت گرچه تنها واکاوی و نقد و بررسی نُه مورد از قریب دویست گزارش تاریخی مندرج در منهاج السنه بود، ولی تصویری کلی از روش تاریخی ابن تیمیه را مینمایاند. در نگاهی کلی و البته مستند به این نُه گزارش، محورهای اصلی روش تاریخی ابن تیمیه را میتوان در محورهای ذیل خلاصه کرد:
ـ پیروی نکردن از منطقی روشن در بیان مدعیات تاریخی؛
ـ فاقد سند بودن بسیاری از مدعیات و کم بودن ارجاعات؛
ـ غیرمشهور بودن برخی از منابع مورد استناد او؛
ـ تعارض گزارشهای مستند به منابع مشهور با دیگر گزارشهای همان منابع یا دیگر منابع؛
ـ منحصر بودن مصادر مورد استناد او به منابع اهلسنّت؛
ـ مردود یا مشکوک بودن بیشتر شخصیتهای مورد استناد ابن تیمیه در منابع اهلسنّت؛
ـ تحریف کامل گزارشهای موجود در منابع؛
ـ کاستن یا افزودن دلخواه گزارشها برای نیل به مقصود؛
ـ پراکنده و نابسامان بودن روش نقد او.
اگر این یافتهها از سوی صاحبنظران پذیرفته شده باشد، میتوان مبتنی بر آن، نگاه تاریخی ابن تیمیه را فاقد اعتبار شمرد. بیتردید، برای رسیدن به باوری قطعی در این زمینه، نقد دیگر گزارشهای تاریخی مندرج در منهاج السنه و نیز دیگر آثار ابن تیمیه، باید بررسیهای دیگری صورت پذیرد و البته باید پاسخهای احتمالی مدافعان ابن تیمیه را نیز شنید. ولی آنچه باید بر آن پای فشرد ضرورت اهتمام جدّیتر کانونهای دینی و دانشگاهی سنّی و شیعی به نقدهای علمی دور از جنجالهای مورد علاقه و حمایت دشمنان امّت اسلامی است. امید است این مقاله شایستگی آن را داشته باشد که معطوف به هدف فوق، به عنوان نخستین گام برای نقد دیدگاههای تاریخی ابن تیمیه، مورد پسند ارباب اندیشه قرار گیرد.
کلیدواژهها